معرفی انواع روانکار صنعتی بر اساس Viscosity(گرانروی) و دمای کاری
انتخاب روانکار صنعتی مناسب فقط به نوع دستگاه یا صنعت محدود نمی‌شود. دو عامل بسیار مهم که باید در انتخاب صحیح روانکار در نظر گرفته شوند، ویسکوزیته (گرانروی) و دمای کاری محیط یا سیستم هستند. درک صحیح از این دو ویژگی می‌تواند به افزایش راندمان، کاهش سایش قطعات و جلوگیری از خرابی‌های پرهزینه کمک کند.
در این مقاله به معرفی انواع روانکار صنعتی بر اساس ویسکوزیته و دمای عملکردی می‌پردازیم و کاربرد هر نوع را بررسی می‌کنیم.
روانکار صنعتی چیست؟
روانکار صنعتی ماده‌ای است که بین قطعات متحرک دستگاه‌ها قرار می‌گیرد تا اصطکاک را کاهش دهد، حرارت را انتقال دهد، از خوردگی جلوگیری کند و ذرات آلاینده را دفع نماید. این روانکارها به صورت مایع (روغن)، نیمه‌جامد (گریس) و حتی جامد (روانکارهای خشک) در صنایع گوناگون استفاده می‌شوند.
اهمیت ویسکوزیته در روانکارهای صنعتی
ویسکوزیته (Viscosity) میزان مقاومت سیال در برابر جریان یافتن است. روانکارهای با ویسکوزیته بالا ضخیم‌تر و چسبنده‌تر هستند، در حالی که روانکارهای با ویسکوزیته پایین نازک‌تر و روان‌ترند.
ویسکوزیته باید متناسب با شرایط کاری انتخاب شود:
ویسکوزیته بالا ← مناسب برای بارهای سنگین و سرعت‌های پایین
ویسکوزیته پایین ← مناسب برای سرعت‌های بالا و بار سبک
واحد اندازه‌گیری ویسکوزیته معمولاً سانتی‌استوک (cSt) یا گرید SAE / ISO است.
دسته‌بندی روانکارها بر اساس ویسکوزیته
1. روانکار با ویسکوزیته پایین (Low Viscosity)
مشخصات:
- نازک و روان
- جریان‌پذیری بالا
- انتقال حرارت مؤثر
کاربردها:
- ماشین‌آلات با سرعت بالا
- کمپرسورهای گریز از مرکز
- تجهیزات دقیق و حساس
2. روانکار با ویسکوزیته متوسط (Medium Viscosity)
مشخصات:
- تعادل مناسب بین روانی و چسبندگی
- مناسب برای بسیاری از کاربردهای عمومی
کاربردها:
- گیربکس‌های صنعتی
- موتورهای متوسط
- سیستم‌های هیدرولیک با فشار نرمال
3. روانکار با ویسکوزیته بالا (High Viscosity)
مشخصات:
- چسبناک و غلیظ
- محافظت بهتر در برابر فشار بالا و سایش
کاربردها:
- ماشین‌آلات سنگین
- یاتاقان‌های بزرگ
- تجهیزات معدنی و فولادسازی
- تأثیر دمای کاری بر انتخاب روانکار
هر روانکار دارای محدوده دمایی مشخصی است که در آن بهترین عملکرد را ارائه می‌دهد. خارج شدن از این محدوده می‌تواند منجر به تخریب سریع روانکار یا کاهش شدید عملکرد آن شود.
در دمای پایین: روانکار ممکن است سفت شده و پمپ‌پذیری کاهش یابد.
در دمای بالا: روانکار ممکن است رقیق شده، تبخیر شود یا خاصیت روانکاری خود را از دست بدهد.
دسته‌بندی روانکارها بر اساس دمای کاری
1. روانکار مقاوم در برابر سرما (Low Temperature Lubricants)
ویژگی‌ها:
- نقطه ریزش پایین
- پایداری در دماهای زیر صفر
کاربردها:
- تجهیزات در فضای باز یا مناطق سردسیر
- صنایع غذایی با اتاق‌های سرد
2. روانکار استاندارد دمای محیط (Normal Temperature)
ویژگی‌ها:
- مناسب برای دمای معمولی (0 تا 80 درجه سانتی‌گراد)
- عملکرد پایدار در شرایط عمومی
کاربردها:
- صنایع بسته‌بندی، حمل‌ونقل، نساجی
3. روانکار مقاوم در برابر حرارت بالا (High Temperature Lubricants)
ویژگی‌ها:
- مقاوم در برابر اکسیداسیون و تبخیر
- پایداری حرارتی عالی
کاربردها:
- کوره‌ها، توربین‌ها، ماشین‌آلات ریخته‌گری
- خطوط تولید با دمای بالا
نکات مهم در انتخاب روانکار مناسب
- محدوده دمای کاری سیستم را به‌دقت مشخص کنید.
- گزارش آنالیز روغن و ویسکوزیته عملیاتی را بررسی کنید.
- از توصیه‌های سازنده تجهیزات در خصوص گرید و نوع روانکار پیروی کنید.
- در صورت نیاز، از روانکارهای سنتتیک با بازه دمایی گسترده‌تر استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
ویسکوزیته و دمای کاری دو عامل تعیین‌کننده در انتخاب روانکار مناسب هستند. درک درست از این ویژگی‌ها و تطبیق آن با شرایط عملیاتی، می‌تواند از سایش و خرابی تجهیزات
جلوگیری کرده و موجب افزایش عمر مفید ماشین‌آلات شود.
برای انتخاب دقیق روانکار متناسب با دستگاه خود، حتماً با متخصصان فنی یا تأمین‌کننده‌های معتبر مشورت کنید. انتخاب هوشمندانه روانکار، سرمایه‌گذاری بلندمدت بر سلامت و
کارایی تجهیزات شماست.
